Whitney og vi

Det er vel ikkje det at Whitney Houston var så utruleg viktig for meg. Iallfall ikkje som eg kan hugse. Eg fekk den fyrste plata, eller kassetten då, mangelen på platespelar var noko eg aldri innrømte til brevveninnene på Grefsen og i Risør, og eg kjøpte den andre. Eg hugsar platene og låtane godt, det er ikkje det. Men det var ikkje slik at trettenårige meg kjempa seg igjennom kjærleikssorger ved å høyre på All at once, og om eg på eit tidspunkt lærte å rette ryggen, var det ikkje fyrst og fremst av å nynne til løørning to love yourself, it is The greatest love of all.

Dei siste to vekene har eg likevel nytta mange netter på youtube, som har teke meg frå den eine songen til den andre på den eine scenen etter den andre, i år etter år, gjennom eit heilt, rart liv. Og jamvel om eg påstår at Whitney ikkje var så viktig for meg, synest kanskje du som les dette at du eigenleg har lese dette før.

Og det kan du på eit vis ha gjort. For då eg bestemte meg for at eg ville skrive om Whitney Houston, og byrja sjekke rundt, kom eg til overraskande mange bloggar og tekstar av damer på min eigen alder (førti, minus-pluss, ho her er minus, og det er ho her òg) om kor mange timar og dagar dei hadde brukt på Whitney-klypp på youtube, kor mange gonger dei hadde spela dei gamle låtane, ja om kor mykje dei faktisk hadde tenkt på Whitney Houston dei siste dagane. Trass i at dei, som meg, er forstandige damer. Men stort sett handlar då heller ikkje tekstane eg har lese om avgjerande songtekstar eller fin personlegdom eller viktige intervju. Stort sett handlar det om éin ting: Røysta. Stemma.

Eg har innimellom tenkt at eg ein gong får ta og skrive om kvinner som syng. Damestemmer. Ikkje for å seie noko gale om titalets Marit Larsen, nittitalets Lisa Ekdahl eller åttitalets Suzanne Vega som låtskrivarar og artistar (og gitaristar) – men som røyster? Som klangideal? Desse søtlege iscenesetjingane av seg sjølve som småjenter, alltid naive, alltid veike, men aldri svake og aldri sterke. Aldri med sveitte, bokstavleg tala, og aldri med blod, metaforisk. Slike damestemmer som dotter mi kallar ”rosa røyster”, og som ho elskar.

Men ho er åtte år og har lov til det. Vi andre skal, iallfall frå tid til anna, stille oss nokre spørsmål om kultur: Kva er det med oss som ynskjer å høyre kvinner som barn, utan styrke, kraft og liv? Korleis kan ei god låt eller ein god gitar kompensere for det småjentesvake? Ikkje minst: Kvifor har denne artisten lyst til å høyrast ut som eit uvitande barn? Og kom ikkje og sei at stemmer ikkje kan endrast og øvast. Vi skal ikkje lenger enn til Whitney Houston for å skjøne at dei kan det.

Den gongen for lenge sidan, i Sunnfjord i 1985, var det nettopp det som var viktig med Whitney. At ho hadde øvd. At ho var ei kvinne som kunne noko. Og kanskje derfor vart ho òg jentene sin artist, ikkje gutane sin. Dei hadde nok sine greier, Bananarama, Madonna og Samantha Fox på midten av åttittalet, men ein kan vel ikkje seie at dei hadde øvd så mykje. Då Vidar Lønn-Arnesen ein vakker torsdagsettermiddag presenterte Whitney Houston med How will I know på Ti i skuddet, skjønte også vi det, vi som aldri kom lenger og djupare enn til verda av pop: Det går an å vere overflatisk og glamorøs og likevel framføre tinga sine med veldig kraft og stille røynsle. Det går an å vere søt, ja rett og slett pop, og likevel vere uvanleg godt trena og merkeleg dyktig.

Ho var mager og mørk og mjå. Men ho song som ei vaksen dame.

(dagens tekst i Nationen)