Forskarliv

til dømes disputering.

Avhandlinga er publisert i Brage og ligg her. God lesnad!

Eg satsar med denne saka i Uniforum på å få like mykje (negativ) pre-disputas-merksemd som han med Marit Larsen-avhandlinga.

Så eg siterer saka, skriven av Martin Toft:

«I neste månad presenterer Eli Bjørhusdal doktoravhandlinga si «Mellom nøytralitet og språksikring. Norsk offentleg språkpolitikk 1885–2005». Det skjer under Det utdanningsvitskaplege fakultetet sine venger, og det skjer på nynorsk. Difor ville gjerne Eli Bjørhusdal også ha omslagsarket med namnet til fakultetet på nynorsk. – Forlagskonsulenten til Akademika forlag gav meg då klar melding om at det ikkje var mogleg. Avtalen mellom UiO og forlaget var at omslagsarket anten skulle vera på bokmål eller engelsk, fortel Eli Bjørhusdal til Uniforum. Og fordi det hasta med å få levert doktoravhandlinga til trykk, gav eg meg til slutt på det punktet, legg ho til.

(…)

– Dette er ein detalj, men den språklovgjevinga som gjev nynorsk offisiell status er summen av alle slike detaljar, difor er det viktig. Eg vonar no at ingen andre som disputerer på nynorsk, kjem til å møta dei same problema, seier ho til Uniforum.»

Livet er offentleg språkpolitikk både i teori og praksis.

I dag har eg fått emnet for phd-prøveførelesinga: «Språkpolitiske røynsler og tankar om vegar vidare etter 107 år med sidemålsundervisning i skulen».

Vel møtt til Auditorium 3, Helga Engs hus, Blindern, om fjorten dagar! Fredag 12. september 10.15 (førelesing) og 12.15 (disputas).

Disputas 12. september! Prøveførelesinga startar 10.15, disputas 12.15. Det skjer på Blindern/Universitetet i Oslo, meir konkret lokasjon er framleis uviss.

Les om disputasen på UiO sine nettsider. Dessutan finst det eit miniintervju om forskingsprosjektet mitt her, framleis hjå UiO.

Det er på tide å seie som Frank Sinatra i julidiktet:

That’s life
That’s life
That’s what all the people say
You’re riding high in April, shot down in May
But I know I’m gonna change that tune
When I’m back on top, back on top in June

I said that’s life
That’s life
And as funny as it may seem
Some people get their kicks stomping on a dreams
But I don’t let it, let it get me down
«Cause this old world, it keeps spinnin» around

I’ve been a puppet, a pauper, a pirate, a poet, a pawn and a king
I’ve been up and down and over and out and I know one thing
Each time I find myself flat on my face
I pick myself up and get back in the race

That’s life
That’s life
I tell you, I can’t deny it
I thought of quitting, baby but my heart just ain’t gonna buy it
And if I didn’t think it was worth one single try
I’d jump right on a big bird and then I’d fly

I’ve been a puppet, a pauper, a pirate, a poet, a pawn and a king
I’ve been up and down and over and out and I know one thing
Each time I find myself layin» flat on my face
I just pick myself up and get back in the race

That’s life
That’s life
That’s life and I can’t deny it
Many times I thought of cutting out but my heart won’t buy it
But if there’s nothing shaking come this here July
I’m gonna roll myself up in a big ball and die, my, my

(frå albumet That’s life, 1966)

Saman med Trond Trosterud har eg fått og hatt æra av å halde innleiing på Noregs Mållag sitt landsmøte. Her er saka til Noregs Mållag. Her er framtida.no si noko større sak, òg med intervju med meg.

Slik byrjar den siste:

» – Nøytraliteten duger ikkje når nynorskelevane møter det store bokmålet. Dei er for utsette, seier Eli Bjørhusdal til Framtida.no. Ho er høgskulelektor ved Høgskulen i Sogn og Fjordane og arbeider med ein doktorgrad om norsk språkpolitikk. Ho var i helga invitert til landsmøtet til Noregs Mållag for å innleia om norsk språkpolitikk.

– Lik tevling held ikkje, då er ein dømd til å sjå det store språkskiftet som ein ser i dag framover. Minoritetsspråket taper om det ikkje får spesiell hjelp, held ho fram.

Ho understrekar at jamstelling må liggja i botnen, men at ein må tenkja språksikring nynorskområda.

– Dei sentrale språkreguleringane for skulen blei etablerte i ein heilt annan historisk samanheng, med heilt andre makttilhøve mellom nynorsk og bokmål enn i dag, sa Bjørhusdal i innlegget sitt.

Tida frå 1892 og fram til andre verdskrigen var ei kraftig oppgangstid for nynorsk bruksspråk. Nynorsk var sjølvsagt eit mindretalsspråk òg på denne tida, men det var eit mindretalsspråk som dei aller fleste trudde skulle bli eit stort, landsens språk. Nynorsk fossa fram. Då var det å ta bort formelle nynorskhindringar på den språklege marknaden, og å leggja til rette for like språklege vilkår, lik tevling og formell jamstilling, det same som å leggja til rette for meir nynorsk.

No er situasjonen ein annan.»

(Heldigvis kan eg kome med fylgjande korrigering: Eg arbeider ikkje med ein doktorgrad.)

Det er ikkje kvar dag eg skriv artiklar saman med husbonden, men no! Føredraget mitt på Sogn og Fjordane fylkestings markering av 100-årsdagen for kvinnerøysterett 11. juni er utstyrt med nye opplysningar.

Så no ligg altså artikkelen «Bygdefeminisme for stemmerett» på nettsida til Kvinnestemmer i Sogn og Fjordane, eit prosjekt som er drive av musea i fylket, Fylkesarkivet og kulturavdelinga i fylkeskommunen.

På tysdag på Sunnfjord museum skal Sogn og Fjordane fylkesting markere 100 år med norsk kvinnerøysterett, og der skal eg snakke om bygdefeminisme for kvinnestemmerett.

Her finn ein nettversjonen av den fine utstillinga som musea i Sogn og Fjordane har laga om kvinnestemmer i fjordfylket.

I oktober heldt Senter for nynorsk i opplæringa ein konferanse om norskfaget, kalla «Tospråk og danning». Utdanningsdirektoratet sitt framlegg til ny læreplan i norsk var eit sentralt tema. Om dette heldt Gunnar Skirbekk ei innleiing som Ingrid Metliaas og eg kommenterte. Både innleiinga og kommentarane kan sjåast og høyrast her.

No er over seksti prosent av nordmennene på sosiale nettsamfunn som facebook. Ikkje alle av desse skriv, men dei fleste skriv litt innimellom. Fleire og fleire torer altså å skrive i halvoffentlege og heiloffentlege rom. Ettersom god rettskriving framleis er ein kompetanse for dei få, inneber masseskrivinga på sosiale medium òg at fleire og fleire må finne seg i både å bruke og lese ikkje-perfekt norsk i skrift.

Dermed har skriving også vorte eit vanleg diskusjonsemne i dei tusen blømande nettforum. Alt frå svære Kvinneguiden til meir marginale Scooterforum har eigne trådar og underforum for språk og rettskriving. Likevel har mang ein nettdiskusjon spora av fordi nokon til dømes berre må peike på at surogati er med to r-ar. Særleg moro er det når ho som syt over andre sitt språk, slett ikkje burde vere den som slengjer fyrste steinen. Det hender ikkje så reint sjeldan.

Kvar dag klagar massevis av besserwissande amerikanarar på twitter på at folk med ikkje-engelsk språkbakgrunn er dårlege i engelsk. Gjennomgangstonen er: Du er i Amerika! Bruk rett engelsk! Men for eit par veker sidan dukka twitterprofilen @yourinamerica opp. Han korrigerer og gjer narr av dei språkmoralistiske heilamerikanarane som sjølve ikkje greier å skrive du er rett på engelsk. Overraskande mange av dei skriv nemleg Your in America i staden for You’re in America.

Eg les moralen bak @yourinamerica slik: Dersom du ser det å skrive rett som så avgjerande for fellesskap og kommunikasjon, får du hute deg til å unngå alvorlege rettskrivingsbrot sjølv. Folk som offentleg syt over andre sin språkbruk trass i at dei sjølve tydelegvis ikkje ser det som viktig å skrive rett, meiner jo eigenleg ikkje at språknormer er verdifulle. Det verdifulle for desse folka er å hovere og stigmatisere.

Men det kjekke med @yourinamerica er at det ikkje avviser at rettskriving er viktig. Det får oss i staden til å tenkje igjennom kvifor det er viktig. Og det er ikkje nødvendigvis ei enkel intellektuell øving. Me har massevis av læreverk og oppslagsbøker om språkbruks- og rettskrivingsreglar på norsk, men svært få av dei fortel oss kvifor det er eit poeng å fylgje desse reglane. I denne søte prøve- og eksamenstid er dette ei relevant problemstilling for meg: Kvifor skal eg fortelje mine førskulelærarstudentar at dei bør lære seg at det heiter foreldresamtale, ikkje foreldre sammtale? Er det så nøye då? Alle forstår jo uansett kva som er meint?

Det kan vel hende at ein haustar meir respekt og vekkjer mindre irritasjon dersom ein ikkje har for mange skrivefeil. Kanskje står ein òg i fare for å føre skam over arbeidsgjevaren sin, om ein verkeleg gjev blaffen i rettskriving på jobb. Men i botn og grunn er dette individuelle og litt snobbete argument som ofte ikkje treffer. Den verkelege verda, det vil seie sosiale medium, viser då òg at rettskrivingsfeil heldigvis ikkje er ein sosial hemsko for folk.

Men å fylgje norske rettskrivingsreglar handlar om meir enn kva som er bra for deg sjølv og eventuelt arbeidsgjevaren din. Det handlar òg om å prøve å oppretthalde ein skriftkultur med sine særtrekk, nyansar og indre samanhengar. Dei norske språka, både bokmål og nynorsk, er framleis logisk oppbygde system som gjer det mogleg å formulere reglar for kvifor det til dømes heiter foreldresamtale, ikkje foreldre sammtale. Rettskrivinga vår er oftast ikkje tilfeldig, men kan forklarast. At noko kan forklarast og forståast som system i staden for puggast og hugsast som einskildtilfelle, er ein demokratisk fordel som gjer det lettare å lære seg å skrive. Om dei som kan kome til å fungere som språklege førebilete, gjev blaffen i rettskrivingsnormer fordi «det er det same for meg», er dei med på å gjere skriftspråket mindre tilgjengeleg for andre i språkkollektivet vårt.

Det er ikkje folkeleg å vere språkleg slepphendt. Det er usolidarisk og elitistisk.

(«Tankar i tida», Nationen, i dag.)